ĐỜI NGƯỜI ĐƯỢC MẤY LẦN MƯỜI NĂM
1. Năm 2023 cáo chung, cũng là đánh dấu mười năm tôi trở lại Việt Nam sau gần 6 năm học tập và làm việc tại Mỹ. Mười năm, đủ để thương hải tang điền, vật đổi sao dời. Khi xưa từ lúc Nguyễn Nhạc lên ngôi Thái Đức hoàng đế, đến lúc Nguyễn Huệ làm Quang Trung hoàng đế thống nhất đất nước, đại phá quân Thanh, cũng chỉ tròm trèm mười năm. Ở vùng Địa Trung Hải xa xưa hơn nữa, Alexander Đại đế từ lúc lên ngôi năm 20 tuổi, chinh đông chiến tây mở rộng bờ cõi xứ Macedonia, vĩnh viễn khắc tên mình vào lịch sử nhân loại, đến lúc nhắm mắt xuôi tay năm 32 tuổi, cũng chỉ là hơn mười năm một chút. Mười năm -- thay triều đổi đại, mười năm -- đế chế lóe lên huy hoàng rồi hoang phế. Còn tôi, mười năm nhìn lại chẳng có mấy đổi thay, chẳng qua chỉ già thêm chứ chẳng khôn ra mấy. Thử hỏi, đ ời người được mấy lần mười năm? 2. "Cho con người một lý do sống, hắn sẽ chịu đựng được tất cả những khó khăn." (Diễn ý Nietzsche: He who has a why to live for can bear almost any how .) Mười năm c